Przed wprowadzeniem do obrotu nowego środka każdy producent środków ochrony roślin musi przeprowadzić specjalne badania w jednostce posiadającej certyfikat GLP (Good Laboratory Practice). Do takich jednostek należy Laboratorium SGS Polska w Pszczynie, gdzie plony szczegółowo bada się pod kątem obecności szkodliwych substancji. Jak przebiega takie badanie i dlaczego jest tak ważne?
Good Laboratory Practice lub inaczej Dobra Praktyka Laboratoryjna to system, który od kilku lat działa w Laboratorium Health&Nutrition w Pszczynie. W jego ramach badane są pozostałości środków ochrony roślin przed wprowadzeniem nowych substancji na rynek.
Zadaniem systemu jest wykonanie badania, które polega na zastosowaniu danego środka ochrony roślin, pobraniu odpowiedniej liczby próbek w określonych precyzyjnie interwałach czasu i przetestowaniu ich na obecność substancji aktywnej, zadeklarowanej przez producenta. Cała praca opiera się na ścisłych wytycznych ustalonych na poziomie światowym przez państwa OECD.
„Czyste pola” i ich znaczenie dla systemu GLP
Laboratorium SGS Polska w Pszczynie sprawdza, jak szybko dany środek rozkłada się w plonie i jak dużo pozostaje go w roślinie, która trafia na nasze stoły lub do paszy dla zwierząt. W minionym roku wykonano aż 250 takich badań (w latach poprzednich ok. 100).
Częścią pracy w systemie GLP jest nawiązanie współpracy z rolnikami uprawiającymi tzw. czyste pole. Tak określa się pola możliwie najbardziej wolne od zanieczyszczeń środowiska. To na nich, w okresie wegetacyjnym, przeprowadza się badania nad wpływem obecności środków ochrony roślin na plony.
SGS Polska posiada własne stacje doświadczalne w dwóch punktach — w Marszowicach i Wenecji, wyróżniające się niezwykle żyzną glebą. Jeszcze w tym roku na terenie nowego Laboratorium w Ołtarzewie powstanie trzecia stacja doświadczalna. Stacje doświadczalne są bardzo istotnym elementem badań, bo dla jednego środka, należy je przeprowadzić w kilku różnych lokalizacjach.
Badanie systemem GLP – na czym polega?
Do laboratorium w Pszczynie plony (jabłka, truskawki itp.) trafiają w całości. Kierownik badania przygotowuje plan: określa numery próbek, ich liczbę, przygotowuje sprzęt, wzorce i uzyskuje akceptację sponsora badania.
Próbki poddawane są homogenizacji (procesowi mielenia), potem ekstrakcji, czyli wyizolowaniu z próbek materiału zawierającego substancję aktywną środka ochrony roślin do analiz. Ekstrakty poddawane są analizie chromatograficznej. Cały proces badania próbek opisuje się szczegółowo w raporcie, na podstawie którego możliwe jest rozpoczęcie procedury rejestracji środka ochrony roślin w Ministerstwie Rolnictwa.
Jeżeli badania wykazują przekroczenie norm obecności środków ochrony roślin na poszczególnych etapach pobierania próbek, wówczas producent musi wycofać się z wprowadzenia środka do obrotu i zlecić kolejne badania. To bardzo ważny proces z punktu widzenia konsumenta i zdrowia publicznego.
Stosowanie środków ochrony roślin – jak zapewnić bezpieczeństwo plonów?
Coraz rzadziej uprawnione organy decydują się na wprowadzenie nowych substancji na rynek. Uprawy ekologiczne wolne są od takich środków. Jednak efektywność zbiorów jest dużo niższa niż przeciętnego gospodarstwa. Rozwiązaniem, które pozwala zapobiegać zatruciom czy utracie zdrowia, jest właśnie stosowanie w odpowiednich dawkach substancji przebadanych. Niestety, rolnicy często obawiając się strat zbiorów w związku z pojawieniem się szkodników, stosują zwiększone dawki lub substancje nielegalne, co może doprowadzić do ekologicznej katastrofy. Przykładem na to może być historia pewnego rolnika, który zastosował środek ochrony roślin w czasie aktywności pszczół i tym sposobem doprowadził do śmierci 7,5 mln pszczół na Pomorzu.
Inne projekty zrealizowane w laboratorium SGS w Pszczynie
Ważnym projektem zrealizowanym w laboratorium SGS są badania miodu. W badaniu tunelowym z pszczołami analizowano miód faceliowy pod kątem obecności pozostałości środków ochrony roślin. Przeprowadzono 24 badania upraw facelii, z której pyłku pszczoły formowały miód. Laboratorium w Pszczynie badało po 6 preparatów miodu w 4 lokalizacjach, w tym Marszowicach.
Dzięki ogromnej pracy zespołu z Pszczyny po roku starań Laboratorium SGS może poszczycić się otrzymaniem certyfikatu DPL, uprawniającego je do przeprowadzenia nowego rodzaju badań, a mianowicie badania zachowania się substancji aktywnej w środowisku, między innymi w glebie.