Radon w powietrzu – kiedy jest szkodliwy dla naszego zdrowia?

Dlaczego radon jest groźny dla naszego zdrowia i życia?

Radon, bo o nim mowa, powstaje z radu obecnego w skorupie ziemskiej. Jednak w przeciwieństwie do radu czy uranu – tych naturalnie występujących pierwiastków promieniotwórczych – radon nie jest ciałem stałym, lecz gazem. Dlatego jako gaz przedostaje się do atmosfery, a następnie przenika do naszego układu oddechowego. Niestety nie pozostaje obojętny dla naszego organizmu.

Jak już wspominałem, radonu nie jesteśmy w stanie zarejestrować żadnym z naszych zmysłów. Jednak w przypadku radonu pytanie nie powinno brzmieć „czy radon jest w powietrzu?”, a „jak dużo go jest?”. Jeżeli jego ilość jest niewielka, nie stanowi on większego zagrożenia (tak jest w przypadku otwartej przestrzeni). Problem zaczyna się, kiedy poziom radu jest podwyższony, najczęściej wewnątrz pomieszczeń, gdzie łatwo się gromadzi, a my spędzamy większość czasu. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) radon jest, obok palenia tytoniu, drugą najczęstszą przyczyną powstawania raka płuc u ludzi na świecie.

Radon w miejscach pracy – regulacje prawne

W wyniku nowelizacji ustawy – Prawo atomowe z 2019 r. (Dz. U. poz. 1593) do polskiego porządku prawnego wprowadzone zostały nowe przepisy prawnie regulujące zasady ochrony pracowników narażonych na podwyższone stężenie aktywności radonu w powietrzu. Ogłoszony został Krajowy plan działania w przypadku długoterminowych zagrożeń wynikających z narażenia na radon w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi oraz w miejscach pracy.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) średnioroczne stężenie radonu powyżej 100 Bq/m³ może już powodować problemy zdrowotne. Mimo to przepisy w wielu krajach Unii Europejskiej, także w Polsce, określają wartość referencyjną na poziomie 300 Bq/m³ (polskie Prawo Atomowe z 2019 roku, art. 23.). Co z tego wynika? Oznacza to, że miejsce z wynikiem poniżej tego poziomu, zgodnie z prawem, nie wymaga żadnej szczególnej interwencji. Powyżej tej wartości konieczne jest wdrożenie działań mających na celu zmniejszenie tej koncentracji poniżej poziomu odniesienia.

Informacja o terenach, na których średnioroczne stężenie promieniotwórcze radonu w powietrzu w znacznej liczbie budynków może przekroczyć poziom odniesienia 300 Bq/m³, została określona w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 czerwca 2020 r. Lista obejmuje 27 powiatów i miast na prawach powiatów z 6 województw. Prócz tego do miejsc narażonych na występowanie podwyższonego stężenia radonu zaliczają się także:

• podziemne trasy turystyczne,
• jaskinie,
• sanatoria,
• ośrodki spa,
• miejsca wydobywania ropy naftowej,
• miejsca wydobywania gazu ziemnego,
• miejsca wydobywania rud metali,
• miejsca pracy pod ziemią,
• budynki użyteczności publicznej (szkoły, przedszkola, żłobki, szpitale, domy pomocy społecznej, domy dziecka, internaty, domy studenckie),
• stacje uzdatniania wody przeznaczonej do spożycia, gdzie wykryto przekroczenie radonu w wodzie pitnej,
• podziemne parkingi, magazyny i stacje metra.

Radon w domach prywatnych

Stężenie radonu w powietrzu wewnętrznym zależy od budowy geologicznej danego terenu, konstrukcji budynku, a także wielu innych parametrów. Najlepszym sposobem zabezpieczenia się przed zagrożeniem jest wykonywanie systematycznych pomiarów. Natomiast w przypadku wykrycia przekroczeń poziomu odniesienia konieczne jest podjęcie stosownych działań.

Badanie poziomu radonu w budynkach mieszkalnych nie jest jeszcze uregulowane przepisami. Regularne wykonywanie pomiarów jest jednak niezbędne, jeśli chcemy mieć pewność, że jesteśmy bezpieczni.

Pomiar stężenia radonu w powietrzu

Zmierz radon w Twoim miejscu pracy lub w domu w prosty i wygodny sposób. Pomiary stężenia radonu w powietrzu wykonywane będą za pomocą tzw. detektorów pasywnych. Detektorami są plastikowe fiolki z umieszczoną wewnątrz folią, czułą na uderzenia cząstek alfa, emitowanych przez radon.

Wystarczy zamówić detektory, ustawić je w miejscu pomiaru zgodnie z dołączoną instrukcją, a po zakończonej ekspozycji odesłać do nas detektory do analizy, którą przeprowadzi akredytowane laboratorium.

Liczba detektorów zależna jest od takich czynników jak liczba pomieszczeń, kondygnacja, a przede wszystkim czas, jaki ludzie spędzają w tej przestrzeni (powyżej 4h dziennie).

Minimalny czas pomiaru to jeden miesiąc (do trzech miesięcy) w okresie grzewczym.

Chcesz wiedzieć więcej? Chętnie odpowiemy na każde pytanie.

Zapraszamy do kontaktu: pl.envi@sgs.com lub przez formularz kontaktowy.

Piotr Skuza, ekspert branży Industries & Environment SGS Polska