Jakość wody ze źródła a jakość mikrobiologiczna wody butelkowanej
Niewątpliwie jakość mikrobiologiczna wody butelkowanej zależy w dużej mierze od jakości wody ze źródła. W Polsce surowcem do produkcji naturalnych wód butelkowanych może być wyłącznie woda czerpana z udokumentowanych zasobów podziemnych, czysta pod względem mikrobiologicznym i chemicznym. Wymóg pierwotnej czystości i naturalności składu chemicznego to główne kryteria w europejskich przepisach stosowanych w ocenie wody jako surowca do produkcji butelkowanej naturalnej wody mineralnej i źródlanej. Wody podziemne cechują się niskim stężeniem substancji organicznej oraz jej niską dostępnością, a także stabilnym składem chemicznym i stałą temperaturą. Zazwyczaj autochtoniczna flora występująca w źródle nie ma większego znaczenia dla zdrowych ludzi, jednak w wodzie mogą występować także bakterie chorobotwórcze (np. Escherichia coli, enterokoki kałowe, Clostridium perfringens) lub potencjalnie chorobotwórcze (np. Pseudomonas aeruginosa, Aeromonas hydrophila). Występowanie tzw. bakterii wskaźnikowych jest objęte rutynową kontrolą prowadzoną podczas procesu produkcji.
Inne czynniki mające wpływ na jakość wody butelkowanej
Na jakość mikrobiologiczną wody butelkowanej wpływają również zabiegi związane z eksploatacją ujęcia. Aby zachować naturalne właściwości wody ze źródła, w tym jej pierwotną czystość, konieczne jest skrócenie czasu między wydobyciem a napełnianiem butelek. Rozlewnia wód powinna być zlokalizowana możliwie jak najbliżej ujęcia, w specjalnie do tego celu przeznaczonym budynku lub jego wyodrębnionej części. Instalacja doprowadzająca wodę musi być wykonana z materiału spełniającego wymagania określone w przepisach o materiałach i wyrobach przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Wymagania te muszą spełniać również opakowania, czyli butelki i ich zamknięcia.
Zagrożenia dla jakości wody butelkowanej
Jeśli mówimy już o samych opakowaniach, to należy wspomnieć, że ogromny wpływ na mikrobiologiczną jakość wody ma zarówno materiał, z jakiego wykonana jest butelka, jak również jej wielkość. Bakterie obecne w wodzie mogą przyczepiać się do wewnętrznych powierzchni butelki, tworząc biofilmy, czyli osiadłe zbiorowiska mikroorganizmów, których komórki osadzone są w wytworzonej przez nie macierzy substancji polimerycznych wydzielanych pozakomórkowo, tzw. EPS (ang. extracellular polymeric substances). Mogą one składać się z jednego lub wielu gatunków bądź rodzajów mikroorganizmów. Bakterie tworzące biofilm charakteryzują się właściwościami, dzięki którym mogą przetrwać w warunkach, w których nie mogłyby przeżyć pojedyncze komórki.
Na powstawanie biofilmów wpływa m.in. oddziaływanie elektrostatyczne powierzchni oraz jej chropowatość. Ryzyko powstawania biofilmów jest szczególnie wysokie w przypadku opakowań dużych (np. 19 litrowych) przeznaczonych do urządzeń dozujących. W dystrybutorach biofilm powstaje głównie w miejscach takich jak kurki do wody czy syfony. Do namnażania mikroorganizmów w wodzie butelkowanej może dojść również podczas nieodpowiedniego transportu lub przechowywania gotowego produktu. Transport wody musi odbywać się w sposób higieniczny i kontrolowany, Woda powinna być przechowywana w chłodnym i suchym miejscu, wolnym od bezpośredniego światła słonecznego i źródeł ciepła. Narażenie wody na wysokie temperatury może skutkować nadmiernym wzrostem mikroorganizmów, które mogą zagrażać zdrowiu konsumentów. Woda po otwarciu butelki powinna zostać spożyta najlepiej w ciągu 48 godzin i najlepiej przechowywać ją w lodówce.
W związku z tym, że potencjalne źródła zanieczyszczeń mikrobiologicznych wód butelkowanych są tak różnorodne, wskazana jest kontrola produktu, nie tylko na etapie produkcji, ale również przez samego konsumenta. Szczególną uwagę należy zwrócić na dystrybutory udostępniane w różnych publicznych miejscach, czy zakładach pracy.
SGS w ramach oferty usług laboratoryjnych wykonuje badania wody przeznaczonej do spożycia min. butelkowanej i wodociągowej. Jesteśmy w stanie przeprowadzić badania wody na terenie całego kraju, zarówno w dużych, jak i w mniejszych firmach oraz u klientów indywidualnych. Zapraszamy do kontaktu.
Aleksandra Jabłońska, ekspertka branży Industries & Environment w SGS Polska
Literatura:
KREŁOWSKA – KUŁAS M., 2007. Preferencje konsumentów związane ze spożywaniem wód butelkowanych. J. Elementol. 12: 55–62.
LATOUR T., 2006. Bezpieczeństwo zdrowotne wód mineralnych. Agro Przemysł, Nr. spec.: 56-58.
LATOUR T., 2008. Wody butelkowane w Polsce i w Europie. Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny, 7-8: 44-48.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 31 marca 2011 roku w sprawie naturalnych wód mineralnych, naturalnych wód źródlanych i wód stołowych (Dz. U. Nr 85, poz. 466).
CYBULSKA K., KRZYŚKO-ŁUPICKA T.,2018. Zanieczyszczenia mikrobiologiczne w wodzie — od źródła do butelki. Źródło. Kwartalnik Krajowej Izby Gospodarczej Przemysł Rozlewniczy 55: 9-12
O SGS
Jesteśmy SGS – światowym liderem w dziedzinie badań, inspekcji i certyfikacji, uznawanym za wzorzec w zakresie zrównoważonego rozwoju, jakości i rzetelności. W sieci ponad 2650 oddziałów i laboratoriów zatrudniamy przeszło 97 000 pracowników, którzy poprzez wspólną pracę umożliwiają lepszy, bezpieczniejszy i bardziej połączony świat.
