Bakteria Clostridium perfringens i jej spory – czy jej obecność w wodzie jest niebezpieczna dla naszego zdrowia?

Czym jest Clostridium perfringens i jaką funkcję pełnią spory?

Jedną z groźniejszych bakterii, które mogą trafić do wody pitnej jest z całą pewnością laseczka zgorzeli gazowej clostridium perfringens (C. perfringens). Jest to bakteria beztlenowa, tworząca część zarówno ludzkiej, jak i zwierzęcej flory jelitowej. Źródłem C. perfringens w środowisku jest kał zwierząt, a jej ilość zależy od regionu geograficznego, pory roku, gatunku, odcinka przewodu pokarmowego i dostępności składników odżywczych.

Bakterie te produkują szereg toksyn i enzymów odpowiedzialnych za patogenezę, tzn. za powstawanie oraz rozwój choroby u człowieka. Dodatkowo są one zdolne do wytwarzania spor, czyli formy przetrwalnikowej, która jest odporna na działanie środowiska. Przetrwalniki wytrzymują ogrzewanie nawet przez 1,5 godziny w 100 °C. Szczególnie niebezpieczne jest użycie skażonej wody do przygotowania potraw. Według aktualnego rozporządzenia bakterie te nie mogą być obecne w badanej wodzie. Regularne badania i analiza mikrobiologiczna pod kątem obecności C. perfringens w wodzie jest z tego powodu bardzo istotna. Dotyczy to przede wszystkim prywatnych, płytkich ujęć oraz wody wykorzystywanej w gastronomii i w przemyśle (przede wszystkim spożywczym, kosmetycznym i chemicznym).

O czym świadczy obecność C. perfringens w wodzie?

Wykrycie obecności C. perfringens jest bezpośrednim znacznikiem zanieczyszczenia fekaliami wód i gleb. Z uwagi na tendencje do długiego przeżywania i gromadzenia się, bakterie z rodzaju Clostridium można wykrywać długo po fakcie zanieczyszczenia oraz daleko od miejsca jego wystąpienia.

Zanieczyszczenie wody do picia opisanymi bakteriami stanowi zagrożenie dla zdrowia konsumentów i wywołuje uciążliwe zatrucia pokarmowe, spowodowane głównie enterotoksyną wytwarzaną przez bakterie (bakteria sama w sobie nie infekuje zdrowych komórek). Zatrucia te wiążą się z bólami brzucha oraz ostrą biegunką, która prowadzi do odwodnienia i utraty elektrolitów.

Grupę najbardziej narażoną na szkodliwe działanie bakterii stanowią dzieci, kobiety w ciąży, osoby starsze i osoby z pierwotnymi lub wtórnymi niedoborami odporności. W niektórych przypadkach zakażenie może doprowadzić do bardzo poważnej choroby – martwicy mięśni lub tkanek łącznych, w tym również do martwicowego zapalenia jelit. W efekcie tej choroby na skórze pojawiają się czarne, ropiejące rany, które w skrajnych przypadkach prowadzą nawet do śmierci (w wyniku toksemii lub wstrząsu).

Co jeszcze warto badać na obecność Clostridium prefingers?

Mikroorganizmy C. prefingers występują nie tylko w wodzie, ale również, między innymi, w kompoście oraz w odchodach wielu kręgowców i owadów. Czasem idealne środowisko do ich rozwoju tworzą osady denne i wilgotne gleby. W takich materiałach również można przeprowadzić badania na obecność C. perfringens.

Zachęcamy do wykonywania takich badań w laboratorium SGS. Dzięki nim można regularnie kontrolować stan zanieczyszczenia wody, mając pewność jej zdatności do picia. Oferujemy akredytowane metody badań na obecność C. perfringens z różnego rodzaju próbek środowiskowych.

Daria Chrobak, specjalistka branży Industries & Environment w SGS Polska

Literatura

Kozieł N. i wsp. Clostridium prefingers – znaczenie epidemiologiczne i diagnostyka zachorowań. Medycyna Weterynaryjna. 2019. Doi: dx.doi.org/10.21521/mw.6161

Eligia Szewczyk. Diagnostyka mikrobiologiczna. Warszawa. Wydawnictwo Naukowe PWN. 2005. ISBN 83-01-14473-4.

Instytut agronomiczny fertico. Badania mikrobiologiczne wody. Badania mikrobiologiczne wody - Fertico