Jak segregować odpady? Część druga

Sposób segregowania odpadów przez mieszkańców, ale też przez pracowników w firmach, ma wpływ na możliwości ich przetworzenia i sposób ostatecznego zagospodarowania. Konsekwencją tego jest m.in. poziom opłat, jakie ponoszą uczestnicy systemu, w tym mieszkańcy, za odbiór odpadów. Ponadto wpływa to na fakt, czy przedsiębiorcy, gminy i państwo zrealizują poziomy recyklingu wynikające z przepisów Unii Europejskiej (dyrektywy ramowej o odpadach i dyrektywy opakowaniowej).

Edukacja w zakresie postępowania z odpadami jest jednym z elementów dobrze działającego systemu gospodarki odpadami. Kontynuujemy zatem poświęcony temu cykl artykułów, wskazując, jak segregować, ale też jakie możemy napotkać problemy.

Ubrania i zużyte tekstylia

Od 2025 r. obowiązkowe ma być zbieranie dodatkowej frakcji odpadów komunalnych, czyli segregacja tekstyliów. Obecnie są one zbierane w PSZOKach pod kodami: 20 01 10 (odzież) oraz 20 01 11 (tekstylia). Rozszerzenie o inne formy zbiórki szybko nie nastąpi. Gminy nie planują rozmieszczania własnych pojemników w miastach w tzw. systemie gniazdowym (nie jest to możliwe od strony prawnej). Raczej rzadkością będzie też dostawianie dodatkowych pojemników lub rozdawanie worków w ramach prowadzonej dziś pięciopojemnikowej zbiórki odpadów. Możliwe jest natomiast rozszerzanie zbiórki o mPSZOKI (mobilne) lub cykliczne zbiórki 2-3 razy w roku.

Niestety w PSZOKach jest zbieranych bardzo mało tego typu odpadów. Szmaty czy stare ubrania najczęściej trafiają do zbiórek charytatywnych lub w ramach akcji organizowanych przez firmy bądź fundacje. Jest to problem dla gmin od strony sprawozdawczej – tonaże te nie są ujmowane w gminnych sprawozdaniach i trudno będzie realizować w ten sposób cele recyklingu. Wyrzucanie tekstyliów do odpadów zmieszanych natomiast uniemożliwia ich recykling czy ponowne użycie, a zagospodarowane będą w rzeczywistości poprzez składowanie lub spalenie, co rodzi wiele problemów i stanowi spory koszt dla gmin, który ponoszą ostatecznie mieszkańcy.

Wyrzucając stare ubrania, nie wolno stawiać ich luzem obok kontenerów na zbiórki tekstyliów, pozostawiając je na działanie deszczu i zwierząt. Takie tekstylia są potem bardzo dużym problemem dla firm zagospodarowujących odpady tekstylne.

Aby zatem pozbyć się ubrań w sposób odpowiedzialny, powinniśmy:

• ·oddać je do podzielni, sklepów charytatywnych, wrzucić do kontenerów na tekstylia (z wyraźnym oznaczeniem zbierającego, np. PCK); w tej formie zbierania jest wysokie prawdopodobieństwo ponownego użycia lub innych form zagospodarowania (czyściwa, recykling),
• zawieźć do PSZOK; dalsze życie ubrań będzie zależne od gminy, sposobu zabezpieczenia kontenerów lub od tego, komu będzie powierzone sortowanie i zagospodarowanie.

PSZOK

Każda gmina ma obowiązek zorganizowania na swoim terenie PSZOKu, czyli punktu selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Niestety nie wszystkie gminy posiadają takie punkty, ale ich liczebność z roku na rok rośnie. Obecnie jest ich ok. 2000.

Do PSZOKu każdy mieszkaniec gminy może oddać bezpłatnie odpady, których listę określa lokalny regulamin utrzymania czystości i porządku. Są to najczęściej: frakcje odpadów selektywnie zbieranych (szkło, makulatura, metale, tworzywa sztuczne, wielomateriały), odpady zielone, zużyty sprzęt, baterie i akumulatory, AGD, świetlówki, LEDy, odpady budowlane, z remontu np. łazienki, puszki po farbach i chemikaliach, opakowania po środkach niebezpiecznych, po aerozolach, meble czy inne gabaryty, tekstylia, opony. Barierą korzystania z PSZOK jest często odległość od domu, godziny lub dni otwarcia, jeżdżenie autem z numerami rejestracyjnymi niezgodnymi z miejscem zamieszkania lub brak samochodu, ograniczenia ilościowe bądź jakościowe przyjmowanych odpadów. Wszystkie wątpliwości co do funkcjonowania PSZOK należy wyjaśniać z odpowiednim referatem ochrony środowiska w urzędzie gminy.

Z czym mieszkańcy mają często problem, nierozwiązany od strony systemowej? Warto zwrócić uwagę, że każda gmina może mieć inną listę odpadów przyjmowanych i nieprzyjmowanych. Nieprzyjmowanie niektórych odpadów wynika albo z kosztów dla gminy, albo z bariery prawnej lub związanej z bezpieczeństwem.

Najczęściej gminy odsyłają mieszkańców bez możliwości zostawienia odpadów w PSZOK z frakcjami: papa, pozostałości styropianu budowlanego (np. z remontu, termomodernizacji), azbest, igły i strzykawki, oleje jadalne, oleje przepracowane, elementy z rozmontowanych sprzętów AGD, elektroniki oraz pojazdów, znalezione w piwnicach stare chemikalia w nieoryginalnych opakowaniach. Jest to duży problem, ponieważ odpady te, z braku pomysłu i rozwiązania, trafiają później albo do odpadów zmieszanych, albo do środowiska.

Odpady popowodziowe

Trwająca w połowie 2024 r. powódź, oprócz dramatu ludzkiego i ekonomicznego dla dotkniętych nią mieszkańców i zarządów gmin, spowodowała wytworzenie gigantycznych ilości odpadów. Odpady powstające wskutek powodzi otrzymują kody zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. poz. 10):

• 16 82 01* – odpady wykazujące właściwości niebezpieczne;
• 16 82 02 – odpady inne niż wymienione w 16 82 01.

Oznacza to rozdzielenie odpadów tylko na niebezpieczne i inne niż niebezpieczne.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 września 2024 r. w sprawie wprowadzenia stanu klęski żywiołowej na obszarze części województwa dolnośląskiego, lubuskiego, opolskiego oraz śląskiego (t.j. Dz. U. poz. 1395) w art. 2 ust. 5 wskazuje obowiązek stosowania „określonych środków zapewniających ochronę środowiska - w zakresie zbierania, transportu lub przetwarzania odpadów”. W gminach mogą być wyznaczone dodatkowe miejsca magazynowania odpadów powstałych wskutek powodzi, jednak z ostatecznym ich zagospodarowaniem na składowiskach będzie bardzo duży problem.

Od strony praktycznej: warto rozdzielać to, co się da, na poszczególne frakcje (gabaryty, elektronika, gruz, frakcje surowcowe jak butelki szklane, plastikowe, baniaki, różne metale, aluminium), które odciążą wytypowane składowiska. Niestety nie wszędzie będzie to możliwe. Kontakt ze ściekami, padłymi zwierzętami, odchodami powoduje zagrożenia sanitarne, zatem przede wszystkim należy się ustrzegać przed próbą ponownego użycia magazynowanych jako odpady sprzętów, tekstyliów czy innych przedmiotów.

Badania odpadów w SGS

SGS Polska Sp. z o.o. jako laboratorium badawcze prowadzi komplet badań i pomiarów niezbędnych do prowadzenia monitoringu składowisk, jak również badania samych odpadów oraz wód podziemnych i gleby z terenów zanieczyszczonych, gdzie niezbędne jest sporządzenie oceny środowiska gruntowo-wodnego. Więcej o monitoringu składowisk można przeczytać tutaj: https://www.sgs.com/pl-pl/aktualnosci/2024/03/odpady-a-srodowisko.

Z naszych usług korzystają zarówno największe przedsiębiorstwa komunalne w Polsce, jak i małe prywatne firmy, działamy na terenie całej Polski i posiadamy stosowne akredytacje. Z ofertą badań można zapoznać się tutaj: https://try.sgs.com/pl-pl/badania-sciekow-i-odpadow/.

Certyfikacja firm odpadowych

Wszystkie firmy z branży gospodarki odpadami (zbierające, zagospodarowujące, przetwarzające) zapraszamy do współpracy w zakresie certyfikacji jakościowej ISO 9001, środowiskowej ISO 14001 oraz EMAS: Ocena, audyt i certyfikacja | SGS Poland. Zachęcamy także do uczestnictwa w szkoleniach BHP i branżowych: SGS Academy Poland - Przeglądaj katalog.

Zapraszamy do współpracy w zakresie audytu zewnętrznego wymaganego ustawami recyklerów Audyt recyklera odpadów opakowaniowych | SGS Poland oraz zakłady przetwarzania zużytego sprzętu Audyt recyklera zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego | SGS Poland.

Marta Krawczyk, specjalistka branży Business Assurance w SGS Polska

Bibliografia:

1. Projektowanie opakowań przydatnych do recyklingu, Stowarzyszenie Natureef, Wydanie 1, 2024.
2. Rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. poz. 10).
3. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 września 2024 r. w sprawie wprowadzenia stanu klęski żywiołowej na obszarze części województwa dolnośląskiego, lubuskiego, opolskiego oraz śląskiego (t.j. Dz. U. poz. 1395).

O SGS

Jesteśmy SGS – światowym liderem w dziedzinie badań, inspekcji i certyfikacji. Jesteśmy uznawani za globalny punkt odniesienia w zakresie zrównoważonego rozwoju, jakości oraz rzetelności. Naszych 99 600 pracowników obsługuje sieć 2 600 biur i laboratoriów na całym świecie.