Chwasty roślin uprawnych stanowią konkurencję dla zbóż. Nasiona chwastów utrudniają żniwa, zabierają wodę i składniki odżywcze, a także światło. Dodatkowo bardzo często wykazują się toksycznością i są szkodliwe nie tylko dla nas, ludzi, ale także dla zwierząt. Dlatego ważne jest, aby wypielić je w jak największym stopniu i zachować czystość składu zboża.
W niniejszym artykule opisanych zostało kilka najczęściej występujących w Polsce nasion chwastów w zbożach.
Kąkol polny – Agrostemma githago L.
Kąkol to pospolity chwast, który trafia na pole wraz z zanieczyszczonym ziarnem. Jego nasiona dojrzewają w tym samym czasie co zboża, wiec są razem zbierane z pola. Niestety trafiają one do pasz dla zwierząt, a także na nasze talerze wraz z produktami zbożowymi. Z całej rośliny to właśnie nasiona są najbardziej toksyczne, a wszystko za sprawą trującej saponiny. Objawami zatrucia są kaszel, wymioty, zaburzenia jelitowo-żołądkowe, drgawki, porażenia, a nawet śmierć.
Nostrzyk żółty – Melilotus spp.
Same nasiona tego chwastu nie są bardzo szkodliwe, natomiast w połączeniu z tomką wonną powodują silne i ciężkie zatrucia, a nawet śmierć.
Kozieradka pospolita – Trogonella foenum-graecum L.
Nasiona kozieradki są wykorzystywane w medycynie naturalnej ze względu na wysokie właściwości prozdrowotne. Ostatnie badania wykazują jednak, że może ona wpływać bardzo toksycznie na rozrodczość oraz ma wpływ na działanie teratogenne – może prowadzić do wad rozwojowych i wcześniejszego poronienia. Zauważono również korelacje między alergia na orzeszki ziemne czy ciecierzycę a nasionami kozieradki. Osoby mające uczulenie na te produkty lub przewlekłą astmę mogą mieć reakcje krzyżową na jej nasiona.
Życica roczna – Lolium temulentum L.
Jest to chwast, który wyglądem przypomina zboże, w związku tym jest bardzo trudny do identyfikacji. Życica roczna ona trujący alkaloid temulinę. Jest ona szczególnie niebezpieczna dla koni i krów. Powoduje zaburzenia widzenia, utratę przytomności, a nawet śmierć. W przypadku człowieka, po spożyciu produktów z domieszką tego nasiona, powoduje zawroty głowy, zamroczenia czy drgawki.
Pszeniec różowy – Melampyrum arvense L.
Jest to roślina pasożytnicza, co oznacza, że osłabia zboże, hamując jego wzrost i rozwój. Pasza zanieczyszczona tymi pasożytami jest szkodliwa dla zwierząt. Powoduje senność, zamroczenie, kolki, krwiomocz, może również spowolnić pracę serca. Mleko od takich zwierząt zabarwia się na niebiesko i ma gorzki smak. Nasiona pszeńca są toksyczne ze względu na to, że zawierają aukubinę – glikozyd irydoidalny. Zanieczyszczenie zboża tym nasionem powoduje, że wypieczony z niego chleb jest błękitny i trujący. Takie pieczywo wywołuje niestrawność.
W aktualnej normie ISO 7970 dotyczącej oceny zanieczyszczeń wymienione są nasiona z podziałem na toksyczne i szkodliwe. Pracownia Oceny Zbóż w Gdyni należąca do SGS Polska przeprowadza ocenę jakości ziarna zbóż pod kątem zanieczyszczeń.
Patrycja Cechowska, specjalistka branży Natural Resources w SGS Polska
Źródła:
-
Różański H., Czerny E.,Wybrane aspekty dziejów badań leczniczych roślin pasożytniczych w ujęciu filozoficznym Część III – Wiek XX, Herbalism nr 1(4), 2018
-
Naturalne substancje obce w żywności – Substancje toksyczne i antyodzywcze, wykład Uniwersytet Medyczny i. Piastów Slaskich we Wrocławiu
-
Malewski J., Szkodliwe nasiona w zbożu, Wieś Kujawsko-Pomorska, styczeń 2016
-
RM Al-Ashban, RR Abou-Shaaban and AH Shah, Toxicity studies on Trigonella foenum-graecum L. seeds used in spices and as a traditional remedy for diabetes, Oriental Pharmacy and Experimental Medicine 2010 10(2), 66-78
-
Loubna Khalki, Sâadia Ba M’hamed, Mohamed Bennis, Abderrahman Chait, Zahra Sokar, Evaluation of the developmental toxicity of the aqueous extract from Trigonella foenum-graecum (L.) in mice, Journal of Ethnophramacology, v131, i2, 2010, 321-325
-
Ouzir M., El Bairi K., Amzazi S., Toxicological properies of fenugreek ( Trigonella foenum graecum), Food and Chemical Toxicology, v 96, 10 2016, 145-154
O SGS
Jesteśmy SGS – światowym liderem w dziedzinie badań, inspekcji i certyfikacji. Jesteśmy uznawani za globalny punkt odniesienia w zakresie zrównoważonego rozwoju, jakości oraz rzetelności. Naszych 99 600 pracowników obsługuje sieć 2 600 biur i laboratoriów na całym świecie.
